مقدمه
دوران کودکی بهترین دوره‌ای است که می‌توان فرد را محیای قدم برداشتن برای فتح فرداهایی بهتر نمود و این دوره، زمانی است که زمین تربیت کودک بیش از هر وقت دیگری پذیرای بذر آداب الهی است.[1] کودکان می‌توانند دنیای اطراف خود را کشف و درک کنند، رشد کنند و شکوفا شوند و در فردای خویش تبدیل به عناصر تأثیرگذار، در عرصه‌های ملی و بین‌المللی گردند.
در این بسته آموزشی سعی بر این بوده که مهم‌ترین مهارت‌های سبک زندگی در راستای شکوفایی فطرت الهی کودک متناسب با درک و ظرفیت این دوره و در قالب‌های متنوع و جذاب به‌صورت بازی‌وارسازی شده[2] گنجانده شود. ازاین‌رو بسته آموزشی «دانابان» در 4 حیطه اصلی که شامل موارد زیر می‌شود سخن به میان آمده است:
- تعامل با خویشتن: جلد نخست از کتاب کودک و مربی حول محور تعامل با خویش طرح‌ریزی‌شده است که تحت عنوان «خدا مرا دوست دارد» نام‌گذاری شده است.
- تعامل با دیگران: جلد دوم از کتاب کودک و مربی، تحت عنوان «دیگران را دوست دارم» است که به مبحث ارتباط با دیگران در دو حیطه اصلی آداب ارتباط با خانواده و تعامل با شهروندان ازجمله همسالان، معلم، بیماران، مهمانان و … می‌پردازد.
- تعامل با جامعه و کشور: جلد سوم که به نام «کشورم را دوست دارم.» نام‌گذاری شده است؛ به مسائلی که حول محور تعامل با جامعه است، می‌پردازد: مسائلی همچون افتخار به ایرانی بودن، شناخت امام (ره) و مقام معظم رهبری (دام‌ظله)، شهر زیبا (مکان مختلف شهری و روستایی) هوش مالی و اقتصادی و سواد رسانه بیان‌شده است.
- تعامل و ارتباط با خلقت زیست‌محیطی: در جلد چهارم از کتاب مربی و کودک به شناخت و تعامل با حیوانات، درختان، آسمان، زمین و … اشاره‌شده است. این جلد تحت عنوان «طبیعت را دوست دارم.» نام‌گذاری شده است.
چراغ راه تولید محتوای این کتاب علاوه بر تعالیم متعالی اسلامی، سند مصوب شورای عالی آموزش‌وپرورش و اهداف مندرج در آن بوده است و محتوای دروس، به‌صورت سیال، پیمانه‌ای و تلفیقی طراحی‌شده است.[3]
در این مسیر سعی شده با استفاده از پژوهش‌های علمی در عرصه جهانی و ملی و بهره‌مندی از نظرات صاحب‌نظران این عرصه بر غنای مطالب افزوده شود.
رویکرد کتاب:
رویکرد اتخاذشده در کتاب پیش رو مبتنی بر تعالیم عالیه الهی و در راستای «شکوفایی فطرت الهی»، طراحی و تدوین گردیده است. فطرتی که خداوند در نهاد بشر به ودیعت نهاده و بشر را به‌سوی خالق هستی رهنمون می‌کند. آن‌گونه که خداوند متعال می‌فرماید:
«پس‌روی خود را متوجّه آیین خالص پروردگار کن! این فطرتی است که خداوند، انسان‌ها را بر آن آفریده؛ دگرگونی در آفرینش الهی نیست؛ این است آیین استوار؛ ولی اکثر مردم نمی‌دانند!»[1]
این فطرت، انسان را از دل تمامی زنگارها و حجاب‌های نورانی و ظلمانی به پرستش و خضوع در برابر معبود و معشوق هستی که نهایت آمال تمامی جویندگان است، سوق می‌دهد.
با توجه به اینکه مهروموم‌های نخستین زندگی کودک زیربنا و شاکله اصلی شخصیت او را در بزرگ‌سالی شکل می‌دهد، اگر در این دوران، تربیت کودک مبتنی بر فطرت الهی سامان یابد، امید است که بستری مناسب برای رشد و تعالی اخلاقی، معنوی و مادی وی در دوران بزرگ‌سالی فراهم گردد. دوران کودکی تا هفت سال بنا بر تعالیم نبوی (ص) دوران سیادت کودک است.[2] همراه کردن دوران سیادت کودک با آموزه‌هایی که منجر به شکوفایی فطرت الهی کودک شود از اهمیت بسزایی برخوردار است. هرچند که در تمامی ادوار زندگی تبلور فطرت الهی در شئون انسانی خودنمایی می‌کند و از بین رفتنی نیست بلکه امکان غبار و زنگار گرفتن آن می‌رود؛ اما به سبب عمق تأثیرپذیری فرد در دوران کودکی، توجه ویژه به شکوفایی فطرت الهی کودک، در دوره سیادت، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
اجزاء بسته آموزشی دانابان:
توضیح اجمالی:
این بسته دارای اجزای گوناگونی به شرح ذیل است:
- کتاب کار کودک
- کتاب مربی
- پویانمایی‌های آموزشی ناظر به محتوای کتاب.
- برنامک (اپلیکیشن): مربی محترم می‌تواند مطالب کتاب مربی را از درون برنامک دانلود و استفاده نماید که شامل مواردی هم چون: متن کتاب، پویانمایی‌های آموزشی، صوت و … می‌شود.
- برنامک واقعیت افزوده 4 وجهی (4d Augmented Reality): این نوع واقعیت افزوده که از پیشرفته‌ترین انواع واقعیت افزوده محسوب می‌شود به مربی این امکان را می‌دهد که کاراکترهای کتاب و داستان‌های آن را به در محیط واقعی و خارج از کتاب به نمایش بگذارد و کودکان امکان بازی با آن‌ها را داشته باشند و از این رهگذر مفاهیم آموزشی را منتقل نماید.
- شخصی‌سازی کتاب: این امکان برای مراکز آموزشی وجود دارد که نام مرکز آموزشی خود را روی جلد کتاب چاپ کنند و جلد و پیش گفتار کتاب را به سلیقه خود طراحی نمایند.
- بنرهای کتاب کودک: بنرهای آموزشی کتاب کودک در ابعاد یک متر در 80 سانتی‌متر، جهت تدریس راحت مربی طراحی‌شده که مربیان محترم می‌توانند برای تدریس جذاب‌تر خود از این ابزار استفاده نمایند.
توضیح کتاب کار کودک:
کتاب کار کودک شامل 4 جلد و هر جلد مشتمل بر 35 درس است؛ که هر جلد آن مناسب آموزش در دو ماه تحصیلی طراحی‌شده است. طراحی تصاویر کتاب به‌صورت سه‌بعدی است که ازلحاظ بصری جذابیت بسیار بیشتری نسبت به طراحی‌های دوبعدی برای کودک ایجاد می‌کند و همین مطلب موجب علاقه‌مندی بیشتر کودک نسبت به مفاهیم دروس و انتقال راحت‌تر و جذاب‌تر این مفاهیم می‌گردد.
روند تولید محتوا توأم با نظرسنجی از جامعه آماری مربیان، والدین و مدیران کودکستان‌ها با گستردگی و پراکندگی در سراسر کشور انجام‌شده است که نتایج بسیار دلگرم‌کننده نسبت به روند تولید محتوا حاصل گردید و نقاط قوت و ضعف از نگاه مخاطب احصاء و در فرایند کار اعمال شد.
(نمودارهای تحلیل نظرسنجی مخاطبان شرکت کنند در نظرسنجی)
لازم به ذکر است که مخاطب عناوین درس‌ها، مربیان هستند ازاین‌رو توضیح عنوان درس مانند عناوین «سواد رسانه، هوش مالی و…» به کودک ضرورتی ندارد بلکه مفهوم مدنظر، طی فعالیت‌های جذاب مانند بازی، قصه، کاردستی و … در قالبی کاملاً کودکانه و روان به نوآموز منتقل می‌شود.
توضیح تفصیلی کتاب مربی:
توانمندسازی مربیان ارجمند در عرصه تربیت کودک مهم‌ترین هدف کتاب مربی است. به‌نحوی‌که مربی دغدغه پیدا کردن محتوا از منابع مختلف و فضای مجازی را نداشته باشد. کتاب مربی شامل 4 جلد می‌شود. این کتاب ناظر به کتاب کودک و توضیح‌دهنده و راهنمای استفاده از آن است. هر کتاب شامل 35 درس است که مجموعه 140 درس را در برگرفته است. هر درس شامل بخش‌هایی ازجمله: عنوان درس، هم‌خوانی قرآن، بیان هدف، تمرین عادت چله، مرورها بر اساس منحنی فراموشی ابینگ هاووس، فعالیت کتاب کودک، سایر فعالیت‌های اصلی و فعالیت پیشنهادی می‌شود. تمامی طراحی فعالیت‌ها بالغ‌بر 900 فعالیت را در کل کتاب مربی شامل می‌شود.
هر جلد از کتاب ویژه دو ماه تحصیلی طراحی‌شده است و هر درس یک روز را به خود اختصاص می‌دهد.
ذیلا به توضیح مبسوط هر بخش می‌پردازیم:
1. عنوان واحد یادگیری:
برای تعیین عنوان هر درس و استخراج موضوعات کلی کتاب و دروس، منابع متعددی مورد ارزیابی و مطالعه قرار گرفتند. علاوه بر نظرسنجی انجام‌شده از مربیان و مدیران و والدین، مجموعاً بیش از 1000 موضوع و زیر موضوع از منابع مختلف استخراج گردید که با پالایش آن‌ها عناوین اصلی دروس، برگزیده شد و بر اساس آن شبکه مفهومی و نقشه ذهنی عناوین دروس تعیین گردیدند. ذیلاً به بیان این منابع پرداخته می‌شود:
- سند مصوب شورای عالی آموزش‌وپرورش و راهنمای برنامه و فعالیت‌های آموزشی و پرورشی دوره پیش‌دبستانی[1]
- بررسی موضوعات کتاب‌های برگزیده سازمان ملی تعلیم و تربیت
- تحقیق و پرس‌وجو از مدیران و مربیان مراکز آموزشی
- نظرسنجی از مادران دارای کودک خردسال
- منابع دینی (شامل آیات و روایات)
- دغدغه مسائل روز جامعه (همچون کودک تک والد، مادران شاغل، افزایش جمعیت)[2]
2. هم‌خوانی قرآن و دعا:
در ابتدای هر درس قبل از شروع کلاس، ابتدا صوت قرآن و سوره مشخص‌شده، توسط مربی پخش می‌شود تا نوآموزان به همراه مربی آن سوره را هم‌خوانی کنند.
لازم به ذکر است که در هر جلد، دو درس به‌صورت مستقل جهت ارائه دو سوره از قران کریم اختصاص‌یافته. در این دروس به بیان مفاهیم قرآنی در قالب‌های جذاب ازجمله شعر، داستان و … پرداخته می‌شود.
3. اهداف:
در ابتدای هر درس اهداف و انتظارات با دو عنوان «هدف کلی» و «اهداف جزئی» بیان‌شده است. در بخش اهداف با توجه به اسناد بالادستی ازجمله راهنمای برنامه و فعالیت‌های آموزشی و دوره پیش‌دبستانی، اهداف متعدد به‌صورت تلفیقی در دروس گنجانده‌شده و به بیان آن‌ها پرداخته‌ایم. همچنین از دیگر اهدافی که در این کتاب دنبال شده است، تقویت هوش‌های چندگانه کودک است (Gardner’s multiple intelligences) فعالیت‌ها به‌گونه‌ای طراحی‌شده است که به‌صورت ضمنی منجر به تقویت هوش‌های چندگانه کودک نیز شود. ازاین‌رو در بخش اهداف، به ذکر هر یک از انواع این هوش‌ها که در درس، موردتوجه قرارگرفته، پرداخته می‌شود.
4. عادت چله:
از دیرباز بین اندیشمندان اسلامی معروف بوده است که برای درونی سازی هر عادت خوب، چهل روز زمان نیاز است هرچند که مطالعات روانشناسی عدد دقیقی برای ایجاد عادت بیان نکرده‌اند اما در برخی از کتب و مقالات عدد 21 روز ذکر گردیده است.[3] یکی از ابتکارات موجود در این کتاب آن است که در هر کتاب یک مسئله محوری به‌عنوان مبنا قرار داده‌شده است که در تمام دروس 35 گانه آن جلد و در ابتدای هر درس تکرار می‌شود. با این امید که رفتار موردنظر، تبدیل به یک عادت در وجود کودک شود و یا حداقل به‌عنوان یک مسئله کلیدی و مهم در ذهن کودک برجسته شود. هرروز مربی قبل از شروع به درس به بیان عادت چله در قالب‌های گوناگون می‌پردازد.
درمجموع برای کل 4 جلد کتاب، 4 رفتار، انتخاب‌شده است که عبارت‌اند از:
عادت چله جلد اول:
با توجه به موضوع اصلی جلد اول که تمامی دروس حول محور ارتباط با خود است، سعی شده یک رفتار مثبت که بتواند بر روی سایر شئون زندگی کودک، اثرگذار باشد و اصطلاحاً «خاصیت اهرمی» داشته باشد به‌عنوان عادت محوری این جلد انتخاب شود. ازاین‌رو با توجه به نقش کلیدی زود خوابیدن و زود بیدار شدن در موفقیت فرد به‌ویژه در بزرگ‌سالی، مقاله تنظیم خواب موردتوجه قرارگرفته است. نظم دهی به خواب شب و بیدار شدن از خواب و سحرخیزی و مسئله «تنظیم خواب» نقش کلیدی در اجرای نظم در زندگی کودک دارد.
ازاین‌رو، این مسئله در ادبیات دینی ما نیز به‌کرات موردتوجه قرارگرفته است[1]؛ بنابراین «عادت به زود خوابیدن» به‌عنوان یک عادت که خاصیت اهرمی در سایر شئون زندگی کودک به‌ویژه در بزرگ‌سالی می‌تواند داشته باشد، به‌عنوان عادت محوری این جلد و اصطلاحاً به‌عنوان «عادت چله» در ابتدای هر درس مورد تأکید قرارگرفته است.
عادت چله جلد دوم:
جلد دوم ناظر به ارتباط کودک با دیگران ازجمله خانواده و والدین است. ازاین‌رو با توجه به تاکیدات ویژه در ادبیات دینی ما، عادت به احترام به والدین به‌ویژه عادت به بوسیدن دست آن‌ها به‌عنوان عادت چله این جلد قرار داده‌شده است.
عادت جلد سوم:
موضوع محوری جلد سوم، ارتباط و تعامل کودک با جامعه خود است؛ آموزش مسئولیت‌پذیری اجتماعی در کشورهای مختلف از کودکی آغاز می‌گردد. از بعد فردی این مسئله باعث می‌شود عمق یادگیری و همچنین عمل به مباحث آموزش‌دیده شده در کودک افزایش یابد و کودک با آموزش مطالب یاد گرفته‌شده به دیگران و تشویق آن‌ها به انجام امور پسندیده، خود نیز به درک عمیق‌تری از آن مطلب برسد و موجب شود که خود کودک به‌طریق‌اولی متخلق به آن مفهوم گردد و از سوی دیگر این مسئله موجب افزایش ضریب اعتمادبه‌نفس در کودک می‌گردد و او را محیای پذیرش مسئولیت‌های بزرگ‌تر در سنین بالاتر می‌نماید.
ازاین‌رو مسئله «دعوت به خوبی‌ها توسط کودک و بازداشتن دیگران از بدی‌ها» به‌عنوان مهارت محوری جلد سوم قرار داده‌شده است. این نقش‌آفرینی کودک، خود را در نقش‌هایی هم چون همیار پلیس، پلیس آب و نقش‌هایی ازاین‌دست می‌تواند بروز دهد.
عادت چله جلد چهارم:
تجربه نشان داده است که افرادی که از دوران کودکی شکرگزاری را آموخته‌اند، افراد شادتر، خوش‌بین‌تر، اجتماعی‌تر و پرانگیزه‌تری هستند. کودکی را تصور کنید که ذهن او تمرکز بر داشته‌های خود دارد حتی متوجه مواردی که به‌ظاهر از بدیهی‌ترین داشته‌ها و نعمت‌هایش است می‌شود، مانند داشتن پدر و مادر، بینایی و … و یاد گرفته تا خدای مهربان را برای این داشته‌ها شکر کند. این کودک می‌تواند با احساسات مثبتی که از این منظر برایش ایجاد می‌شود، بر توانمندی‌های الهی خویش تکیه کند و با دنیایی از توکل به خدا و اعتمادبه‌نفس در ادامه زندگی گام بردارد و در جامعه نقش‌آفرینی نماید و تبدیل به یک فرد تأثیرگذار گردد.
پرواضح است که آموزش شکرگزاری و تبدیل آن به یک عادت، می‌تواند اثرات قابل‌توجهی در رشد فکری و اجتماعی کودک ایفا نماید. شاید ازاین‌روست که خدای مهربان درآیات بسیاری، انسان را دعوت به شکرگزاری می‌نماید.[2] و شکرگزاری از نعمت‌های خویش را موجب فزونی نعمت‌ها معرفی کرده است.[3] بنابراین در جلد چهارم، مبحث «شکرگزاری از پروردگار مهربان» عادت محوری قرارگرفته است و هرروز قبل از شروع هر درس این مبحث در قالب‌های گونان تکرار می‌شود تا بتواند برای کودک تبدیل به یک عادت شود.
5. مرورها بر اساس منحنی فراموشی ابینگ هاووس[4]:
از دیگر ابتکارات در کتاب مذکور برنامه‌ریزی مرورهای درس‌های گذشته بر اساس نظم و زمان‌بندی ارائه‌شده در نظریه منحنی فراموشی ابینگ‌هاووس است.
منحنی فراموشی ابینگ‌هاووس برای اولین بار توسط روانشناس آلمانی هرمان ابینگ‌هاوس در سال 1885 بر اساس آزمایش‌های او با هجاهای بی‌معنی پیشنهاد شد. این منحنی نشان می‌دهد که انسان‌ها 80 درصد از مطالبی را که می‌آموزند تا 24 ساعت آینده فراموش خواهند کرد. ازاین‌رو کشف نقاط حساس که نقطه قرمز فراموشی محسوب می‌شود از اهمیت به سزایی برخوردار است. ابینگ‌هاووس با کشف این منحنی زمانی، راه‌کار تقویت قدرت حافظه را به ما نشان داد و به ما کمک کرد تا با برنامه‌ریزی برای مرور مطالب بر اساس منحنی فراموشی، بتوانیم مطالب را از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت منتقل نماییم و این عمل می‌تواند تمرینی در راستای تقویت صحیح قدرت حافظه باشد.
ازاین‌رو در کتاب پیش رو مفاهیم اصلی یک درس، در چند درس آینده بر اساس زمان‌بندی منحنی فراموشی، بیان خواهد شد. تکرار مطالب به شیوه مذکور کمک به تقویت حافظه کودک می‌کند و موجب می‌شود که باگذشت زمان، مفاهیم یاد گرفته‌شده از ذهن کودک پاک نشود و بر عمق یادگیری کودک افزوده شود.
نکته 1: یکی از اهداف مرورها طبق منحنی فراموشی، تقویت قدرت حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت کودک در فرایند مرورها و بازخوانی اطلاعات در خط قرمز فراموشی است. ازاین‌رو در کتاب اصرار برافزایش میزان محفوظات نشده و مربیان ارجمند لازم نیست که برافزایش میزان محفوظات تأکید کنند بلکه صرفاً سپری کردن این فرایند که منجر به تقویت حافظه کودک می‌شود، موضوعیت دارد.
نکته 2: به سبب کثرت حجم مطالب و محدودیت تکرار، تنها سه مرور از 5 مرور پیشنهادی در منحنی فراموشی انجام می‌شود.
6. فعالیت‌های اصلی کتاب:
بعد از بررسی مرورها و عادت چله، نوبت به انجام فعالیت‌های اصلی می‌رسد. در هر درس 4 فعالیت اصلی قرار داده‌شده است. تمامی فعالیت‌ها با نگاه تلفیقی به حوزه‌های یادگیری دینی، اجتماعی، هنری، ریاضی، تربیت‌بدنی و علوم طراحی‌شده‌اند و لازم است با هدایت مربی به روش فعال اجرا گردند. این روش اساساً کودک محور بوده و با توجه به نیازهای اساسی او طراحی‌شده است، کودک در فرایند انجام فعالیت‌ها در امر یادگیری به شرکت‌کننده‌ای فعال و نه دریافت‌کننده‌ای غیرفعال تبدیل می‌شود.[1]
در اغلب دروس، فعالیت اصلی نخست، فعالیت کتاب کار کودک است. ازجمله فعالیت‌هایی که در کتاب کودک انجام می‌شود. تمرین تفکر و تصویر خوانی است که در این بخش بدون اینکه به کودک اطلاعاتی داده شود صرفاً از او خواسته می‌شود تا به‌دقت به تصویر نگاه کند و اجزا و شخصیت‌های تصویر را تشخیص دهد و در برخی موارد از او خواسته‌شده است که قبل از اینکه داستان اصلی که تصویر بر اساس آن تصویرگری شده است را بشنود، با خلاقیت خویش یک داستان برای تصویر بگوید که به رشد خلاقیت کودک کمک شایانی می‌نماید. سپس برخی مفاهیم که در دل تصویر گنجانده‌شده است؛ مانند آشنایی با اعداد، مفاهیم فضایی، آوا ورزی، دست ورزی و … با کودک بر اساس تصویر کتاب کار کودک تمرین می‌شود.
فعالیت کتاب کودک، همیشه نقش مقدمه برای ورود به سایر فعالیت‌های اصلی را دارد و بعد از آماده کردن ذهن کودک و ایجاد سؤال در ذهن او، فعالیت‌های سه‌گانه بعدی اجرا می‌شود.
این فعالیت‌ها در قالب‌های متنوعی همچون قصه، شعر و سرود، بازی، نقاشی، نمایش خلاق، بحث و گفت‌وگو، مشاهده، آزمایش، گردش علمی، لطیفه‌گویی و … با کودک انجام می‌شود.
ازجمله ویژگی این فعالیت‌ها می‌توان به تأکید به گروهی اجراشدن آن‌ها در بسیاری از موارد اشاره کرد. بازی جمعی، درست کردن یک کاردستی باهم کاری گروه، نقاشی گروهی و … موجب می‌شود که روحیه کار تیمی و گروهی در کودک تقویت شود. توانمندی در اجرای کار گروهی می‌تواند نقش به سزایی در موفقیت شغلی کودک در آینده ایفا کند.
نکته: در طراحی فعالیت کاردستی توجه ویژه به عدم استفاده از مواد خوراکی و غذایی شده است. متأسفانه در بین مربیان، استفاده از مواد خوراکی همچون حبوبات، غلات، آرد، ماکارونی و… برای اجرای کاردستی مرسوم است که این مسئله باعث می‌شود سالیانه چندین تن مواد غذایی دور ریخته شود که آمار دقیقی از اسراف در این زمینه در دسترس نیست. در نقطه مقابل در بسیاری از کاردستی‌ها می‌توان از وسایل دورریختنی و بازیافتی، کاردستی‌های بسیار جذاب درست کرد که این مسئله به تقویت خلاقیت کودکان کمک شایانی می‌نماید. ازاین‌رو شایسته است مربیان محترم به این مسئله توجه ویژه‌ای داشته باشند.
7. فعالیت‌های پیشنهادی:
فعالیت‌های پیشنهادی شامل پویانمایی‌های آموزشی است که متناسب با موضوع هر درس قرار داده‌شده است و مربی می‌تواند از آن برای جذابیت بیشتر کلاس استفاده نماید و یا آن را به‌عنوان کار در منزل در اختیار کودکان قرار دهد.
ارزشیابی:
مربیان محترم ضروری است در ارزشیابی نوآموزان به موارد ذیل توجه ویژه داشته باشند:
- ارزشیابی کودکان باید حین فرایند یادگیری صورت گرفته، رشد آنان را در همه ابعاد اجتماعی، عاطفی، اخلاقی و اعتقادی، شناختی و جسمانی موردسنجش قرار دهد و به‌منظور کمک به پیشرفت نوآموزان در امر یادگیری انجام شود.
- عملکرد کودک را نباید با عملکرد کودک دیگر مقایسه کرد و ارزشیابی رفتار هر کودک تنها به‌منظور کمک به پیشرفت نوآموزان در امر یادگیری انجام شود.
به‌طور مشخص موارد زیر را می‌توان از مصادیق ارزشیابی مقایسه‌ای برشمرد: مقایسه‌ی اثر یک کودک با سایرین؛ توجه خاص مربی به یک فرد، انتخاب و گلچین کردن آثار یک کودک یا برخی کودکان که سبب می‌شود کودک نسبت به خود بی‌اعتماد شود و … .
- ارزشیابی، فرصتی است که مربی محترم، کار خود را نیز ارزیابی کند تا این طریق در کیفیت‌بخشی به فرایند یاددهی- یادگیری فعالانه بکوشد.
- ارزشیابی در این دوره از طریق مشاهده رفتار کودک در گروه و به‌صورت توصیفی انجام می‌گیرد و از هرگونه آزمون و نمره دهی و صدور کارنامه باید پرهیز شود.
همکاران تالیف کتاب:
این اثر بی تلاش یکایک همکاران ارجمند، قطعا به ثمر نمی نشست. سپاس از همه ایشان که در این راه از هر تلاشی، دریغ نکردند و خالصانه در پیش برد اهداف این بسته آموزشی، تمام توان و تخصص خویش را به میدان آورند.
امیدواریم که اثر پیش رو بتواند ابزاری مفید در دست مربیان محترم، جهت گام برداشتن هر چه مستحکم‌تر در راستای تربیت نسل آینده این مرزوبوم باشد. از تمامی دغدغه مندان عرصه تربیت کودک به‌ویژه مربیان محترم کودکستان‌ها، دعوت می‌کنیم که تجربه‌ها و نظرات خود را از ما دریغ نفرمایند تا بتوانیم این اثر را بر اساس نیازها و علایق ایشان بهبود بخشیم.
در پایان، از تمامی عزیزانی که در راستای پیشبرد اهداف و آماده‌سازی اثر پیش رو، با نظرات سازنده خود ما را یاری کردند، نهایت سپاس و قدردانی را دارم. از جمله پارک علم و فناوری استان قم، مرکز نوآوری آلا، جناب آقای فیاضی، مدیر کل اداره ارشاد و فرهنگ اسلامی استان قم جناب آقای دکتر عموزاده، خانه خلاق و نوآوری اشراق، حجه الاسلام و المسلمین قطبی و همه عزیزانی که با راهنمایی ها و مساعدت های خویش، قدم برداشتن در این راه را بر ما تسهیل کردند.
و سپاس ویژه از پدر و مادر مهربانم که پنجره رحمت الهی از گذرگاه ایشان به‌سوی بنده گشوده شد؛
و همسر عزیزم که نقش پر رنگ در بنیان مجموعه حاضر داشت و اگر صبوری، پشتیبانی و حمایت‌های او نبود این اثر به ثمر نمی‌نشست.
جواد گودرزی
[1] راهنمای برنامه و فعالیت های آموزشی و پرورشی دوره پیش‌دبستان، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی، ص 21.
[1] برای مطالعه بیشتر، رک: مفاتیح الحیات، جوادی آملی، عبدالله، ص 88.
[2] اشکرولی ولاتکفرون، بقره، ایه 152؛ سیجزی اللّه الشاکرین ، آل عمران؛ آیه177.
[3] لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ، آیه 7 ، سوره ابراهیم.
[4] The Forgetting Curve.
[1] راهنمای برنامه و فعالیت‌های آموزشی و پرورشی دوره پیش‌دبستانی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی، تهران: انتشارات مدرسه، 1388.
[2] توجه ویژه به مسائل روز و بکر جامعه که مهارت‌های موردنیاز کودکان برای زندگی آینده را در پی دارند و یا مسائلی که کودکان در معرض آسیب آن‌ها هستند و کمتر به آن پرداخته‌شده است از دیگر ویژگی‌های انتخاب موضوعات دروس است. برای نمونه یک مورد از این موارد ذیلاً ذکر می‌شود:
الف: یکی از مسائل جدی جامعه کنونی مواجه با بحران پیری جمعیت است که مقام معظم رهبری سال‌هاست به آن اشاره می‌کنند. ازاین‌رو در جلد دوم درسی تحت عنوان کودک جدید طراحی گردید که هدف از این درس، شعله‌ور کردن اشتیاق داشتن یک برادر و خواهر جدید در وجود کودک است. تا موجب تشویق والدین به فرزند آوری بیشتر گردد.
در تکرارهایی که بر اساس منحنی فراموشی ابینگ هاووس چیده شده که موجب تثبیت مفهوم در حافظه بلند مد کودک می‌شود در خلال داستان‌ها و مجموعاً چهار بار مبحث کودک جدید به‌نحوی‌که موجب اشتیاق نوآموزان به داشتن خواهر و برادر جدید شود تکرار می‌شود. این مسئله می‌تواند نقش بسزایی در تشویق والدین جهت فرزند آوری بیشتر داشته باشد.
همچنین علاوه بر مسائل متداول، مسائل کاربردی دیگری هم چون: مسئله هوش مالی، سواد رسانه، کودک تک والد و مواردی ازاین‌دست، در لابه‌لای موضوعات کتاب گنجانده‌شده است.
[3] برای مطالعه بیشتر، رک:
کتاب عادت‌های اتمی، جیمز کلیر، مترجم، هادی بهمنی، نشر نوین، سال انتشار ۱۳۹۷؛
Fritz H, Hu Y-L, Gahman K, Almacen C, Ottolini J. Intervention to Modify Habits: A Scoping Review. OTJR: Occupational Therapy Journal of Research. 2020;40(2):99-112.
[1] فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا ۚ فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا ۚ لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ۚ ذَٰلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ؛ سوره مبارکه روم، آیه 30.
[2] پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند: «الولد سید سبع سنین و عبد سبع سنین و وزیر سبع سنین»، مکارم الاخلاق، طبرسی، ص 222.
[1] الإمامُ عليٌّ عليه السلام: العِلمُ مِنَ الصِّغَرِ كالنَّقشِ في الحَجَرِ. (کنز الفوائد، جلد ۱, صفحه ۳۱۹)؛ قال امام علی (ع) لابنهِ عليه السلام ـ: فَبادَرْتُك بِالأَدَبِ قَبْل أَنْ يَقْسوَ قلبُكَ وَ يَشتغِلَ لُبُّكَ لتَستَقْبِلَ بجِدِّ رأيِكَ من الأمرِ ما قَد كَفاكَ أهلُ التَّجارِبِ بُغيَتَهُ و تَجرِبَتَهُ، فتكونَ قد كُفِيتَ مَؤونَةَ الطَّلَبِ و عُوفِيتَ مِن عِلاجِ التَّجرِبَةِ. (تحف العقول، ص 70)
[2] Gamification
[3] راهنمای برنامه و فعالیت‌های آموزشی و پرورشی دوره پیش‌دبستانی، مصوبه شورای عالی آموزش‌وپرورش، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی، ص 11.